Szkoła moralności rozumowej. Wybór międzywojennej publicystyki społecznej i literackiej Krzywicka Irena

Tytuł antologii międzywojennych tekstów Ireny Krzywickiej wskazuje z jednej strony na wypowiedź stanowiącą punkt ciężkości niniejszego wyboru – recenzję z książki Bertranda Russella, z drugiej zaś – na koncepcję „moralności rozumowej”. Na koncepcję tę składa się projekt „życia świadomego” oraz język jego wykładu, czyli „artystyczna proza intelektualna”. Na niniejszą publikację składają się wybrane felietony,reportaże sądowe, szkice literackie i recenzje literackie i teatralne publikowane na łamach różnych pism w latach 1924-1939 poświęcone aktualnym zjawiskom społecznym. Język tych różnorodnych wypowiedzi prasowych Krzywickiej jest nasycony ideologią lewicową, co przejawia się w obecności leksyki i frazeologii reformatorskiej i rewolucyjnej, ukształtowanej w obrębie publicystki okresu oświecenia i na przełomie wieku XIX i XX. Korzystała więc Krzywicka z metaforyki wojskowej, prawniczej, medycznej, przyrodniczej, by zagrzewać do „walki” z każdym rodzajem „przesądu”, przeciwstawiała „pasję reformatorską” – zgodzie na status quo, „porządek” – „chaosowi”, „organizację” – „rozprzężeniu”, widzenie „niesprawiedliwości” – ślepocie na „krzywdę”, wrażliwość – nieczułości itd. Prostota i otwartość w mówieniu o sprawach seksualnych razi do dziś dnia nie tylko kobiety, ale i wielu mężczyzn. Nawet ludzie najbardziej wyzwoleni nie mogą się uwolnić od przesądu, że sprawy płci są brzydkie, wstydliwe, często haniebne. […] Proste przesunięcie spraw seksualnych z cienia do światła zmienia oblicze świata i otwiera nowe możliwości ludzkiemu szczęściu. Mówić, mówić, trzeba mówić o tej dziedzinie przemilczanej przez stulecia, trzeba wietrzyć wszystkie zakamarki utrzymywane w moralnej stęchliźnie, nie bać się „bezwstydu”, drwić sobie ze zgorszenia, odrzucić wreszcie stos śmiecia i przesądów, jakimi przywalono tę najpiękniejszą dziedzinę ludzkiego życia. Irena Krzywicka: Szkoła moralności rozumowej, „Wiadomości Literackie” 1931, nr 31 Irena Krzywicka (ur. 1899 w Jenisiejsku – zm. 1894 w Bures-sur-Yvette ) – polska pisarka, publicystka i tłumaczka; feministka znana w międzywojennym środowisku warszawskiej postępowej inteligencji skupionej wokół tygodnika „Wiadomości Literackie” oraz dodatku „Życie Świadome”; synowa socjologa Ludwika Krzywickiego, żona prawnika Jerzego Krzywickiego, przyjaciółka Tadeusza Żeleńskiego-Boya. Głównym tematem jej twórczości literackiej oraz publicystki społecznej i kulturalnej jest zmiana obyczajowości polskiej w 1. połowie XX w., którą fascynująco opisała również we wspomnieniach Wyznania gorszycielki (1992).